Kurumsal Mimari kavramının ne demek olduğuna, “kurum” ve “mimari” kavramlarını açıklayarak başlayalım;
Kurum : Ortak hedefleri olan organizasyonların oluşturduğu yapıya kurum denir. Bu organizasyonlar; devlet daireleri, grup şirketleri, bir şirketin tamamı veya yalnızca bir departmanı olabilir. Modern dünyada kurum kavramı; iş ortaklarını, tedarikçileri ve müşterileri de kapsayacak şekilde genişlemiştir.
Mimari : Belirli ölçü ve kurallara göre yapı tasarlama bilimi ve sanatıdır. Arapça’da «umr» (bina yapma yolu ile geliştirmek, zenginleştirmek, mamur hale getirmek) kökünden türemiştir. Latince’de ise «arche» (prensip ve öncelik) ve «tecton» (zanaatkar) köklerinden türer.
Kurumsal Mimari : Kurumun hedef ve stratejileri ile IT sistemleri arasındaki ilişkiyi yöneten ve kurumda kullanılması gereken teknolojilere yön veren bir belgedir. Bu belgeyi oluşturan birime Kurumsal Mimari birimi, oluşturan kişiye de kurumsal mimar denir. Kurumsal mimarinin temel işlevi, kurumun hedefleri, yapısı, işleyişi, kullandığı sistemler ve sistemlerde kullanılan teknolojiler hakkında bilgi vermek ve yönetmektir. Bu kapsamda kurumsal mimari, yalnızca mevcut yapıyı yönetmekle kalmayıp, kurumun gelecek planlarını destekleyecek IT altyapısını belirleme ve projeksiyon oluşturmaktan da sorumludur.
Kurumsal Mimari’nin Hedefleri
- IT karar alma sürecine katkı sağlama
- Kurum içerisine manuel veya otomatize olarak dağılmış iş süreçlerini, değişikliklere hızlı yanıt veren ve stratejileri hayata geçirmeyi destekleyen, entegre ve standartlara uygun bir ortam haline getirmek
- IT verimliliği ve iş süreçlerindeki yenilikler arasındaki dengeyi sağlamak
- IT Envanterini oluşturmak ve devamlılığını sağlamak
- Bağımsız iş birimlerine, kendi hedefleri dahilinde oyun alanı ve rekabet avantajı sunmak
- İş birimler arasında sinerji oluşmasına altyapı sağlamak
Kurumsal Mimari’ni İlgi Alanları
- Yeni jenerasyon IT projelerin destek
- Uygulama envanter yönetimi ve bakım süreçleri
- Uyum & güvenlik
- Maliyet kıyaslama
- Stratejik KPI’lar Hedef mimari çalışmaları
- Sonlandırma planları
Kurumsal Mimarinin Dalları
- İşletme Mimarisi : İş birimlerinin hedeflerine ulaşmak için uygulayacağı süreçleri belirler
- Uygulama Mimarisi : Kurumda ihtiyaç duyulan uygulamaları ve bunların birbirleriyle olan ilişkilerini belirler
- Enformasyon ve Veri Mimarisi : Kurumsal veri kaynaklarının nasıl organize olacağını ve bu kaynaklara nasıl erişileceğini belirler
- Teknoloji Altyapı Mimarisi : Uygulamaları ve ilişkilerini destekleyecek donanım ve yazılım altyapısının nasıl olması gerektiğini belirler
Kurumsal Mimari’nin Faydaları
- Daha efektif IT operasyonları
- Yazılım geliştirme, bakım ve destek maliyetlerinde düşüş
- Uygulama taşınabilirliğinde artış
- Uygulamaların birlikte çalışabilirliğinde artış
- Kolay sistem ve network yönetimi
- Kurum geneline yayılan sorunların daha kolay adreslenmesi
- Sistem bileşenlerinin daha kolay güncellenmesi ve değiştirilmesi
- Daha iyi yatırım geri dönüşleri ve düşük yatırım riskleri
- IT altyapısındaki karmaşıklığın giderilmesi
- Mevcut yatırımlardan maksimum geri dönüş sağlanması
- IT çözümlerinde geliştirme, satınalma veya dış kaynak kullanım esnekliği sağlanması
- Yeni yatırımlarda riskin ve toplam sahip olma maliyetinin düşürülmesi
- Hızlı, basit ve ucuz tedarik süreci
- Satınalma kararları daha kolay alınır, çünkü bilgi toplama prosedürleri tutarlı planlar olarak mevcuttur
- Tedarik süreci hızlıdır, mimari kurallar hiçe sayılmadan, hızlı ve esnek bir süreç yürütülmesi sağlanır
- Homojen ve birden fazla tedarikçi tarafından sağlanan sistemlerin tedariğine olanak sağlanır
Kurumsal mimarinin temelleri, 1980’lerde John Zachman ile atılmış, sonrasında ise özellikle askeri alanda gelişimi hız kazanmış ve oluşturulan onlarca farklı framework ile kurumlar için stratejik noktalara ulaşmıştır. Dünyada önemi uzun yıllar önce farkedilmiş olsa da, Türkiye için henüz niş bir alan olduğunu söylemek gerekiyor. Kariyer sitelerinde kurumsal mimar ilanlarını yeni yeni görmeye başladık. IT sektöründe daha birkaç yıl öncesine kadar “mimar” denildiğinde, akla yalnızca Yazılım Mimarı ve Çözüm Mimarı gelirdi, fakat bu farkındalık son dönemde oluşmaya başladı. Bu kavramlar temelde birbirinden çok farklı, nedeni ise çözüm mimarisinin yalnızca ilgili domain / uygulama kapsamında kararlar alıp çözüme yol göstermesi, kurumsal mimarinin ise tüm şirketi ilgilendiren IT yol haritalarını hazırlayarak ve domainler arasındaki entegrasyonlara yön vermesidir.
Başlıca Kurumsal Mimari Framework’leri
- TOGAF (The Open Group Architectural Framework)
- Zachman Framework
- FEA (Federal Enterprise Architecture)
- Gartner EA Methodology
- DoDAF (The US Department of Defense Architecture Framework)
- SAP Enterprise Architecture Framework
- OBASHI Business & IT Methodology and Framework